– Det har tatt tid å nå 100.

Leif Hansen humrar litt frå stolen sin i den vesle bustaden på Olsvoll bu- og velferdssenter på Ogna.

Dialekta sender meir signal om Oslo-området enn flate Jæren, men ein skal ikkje skua hunden på håra.

– Eg er spesialist på dialektar, avslører 100-åringen og fortel at han snakka kav jærbu som unge. Han har også vore innom dialektar både i Buskerud, Nordland, og Oslo, men det er altså sistnemnde som sit mest i språkleg

Oppvekst på Jæren

Leif trødde sine fyrste par barnesko på Opstad, der faren arbeidde. Her lurte han seg til å skjera av emne til fiskestenger i pileskogen og stal spiker frå spikereskene frå tvangsarbeidsanstalten, som det var då.

– Eg var lokalkjent alle plassar på Opstad, smiler han, men ansiktet får raskt eit meir alvorleg drag då han fortel kvifor han flytta frå Jæren som sjuåring.

Medan nokre minne frå eit 100 år langt liv har bleikna, er det eitt som sit tydeleg igjen. Leif fortel om ein dag han var ute og leika med kompisane. Plutseleg kom det nokon og henta han og sa han måtte gå heim.

– Eg hugsar at kjøkkenet var fullt av damer og at eg fekk veta at far var død. Han sat død ved skrivepulten sin, fortel Leif.

Episoden snudde opp med på livet til unge Leif. Nå vart det slutt på oppdagingsferder på Opstad. I staden flytta han og mora austover til Lier, før ferda stopp i Oslo nokre år seinare.

Han fortel om gode barne- og ungdomsår, om stor frukthage i Lier og sykkelturar i store delar av Noreg med ein kamerat og eit lite telt på sykkelen.

Tvangssendt nordover

Leif tok handelsskulen og fekk jobb som 18-åring - dagen etter skulen var ferdig. Helst skulle han gjerne ha gått meir på skule, men økonomien tilsa at han måtte ut i arbeidslivet.

– Men så kom krigen og forstyrra det heile, skyt han inn.

Unge Leif vart tvangssendt nordover i landet til tvangsarbeid. Men det vart ikkje så mykje arbeid på 18-åringen. Tyskarane fekk nemleg nyss i at Leif kunne tysk. Han enda derfor opp som tolk.

– Det var ikkje så velvillig frå mi side. Eg måtte vega orda mine, fortel Leif, som også var aktiv i motstandsrørsla. På bordet ligg beviset på innsatsen under krigen – ein gyllen medaljong med orda: «Takk for innsatsen». Heideren kom ikkje før i 2016, men for Leif har det aldri vore spesielt viktig med skryt og heider.

Nordnorsk gjestfridom vart til ekteskap

Sjølv om han ikkje reiste nordover frivillig, kom det noko godt ut av opphaldet på Ylvingen.

–Eg fekk oppleva nordnorsk gjestfridom. Alle me som kom fekk vennar og vart tekne godt i mot, fortel Leif.

Det var særleg eitt hus der døra alltid stod open. I dette huset budde det også ei ung jente som heitte Erna. Dei to vart eit par, men etter eitt som tvangssendt, fekk Leif hjelp til å koma seg vekk frå tvangsoppdraget i nord.

Turen gjekk igjen til Jæren og Opstad, før han etter ei tid fekk arbeid i Ilebu fengsel på Austlandet. Etter kvart kom også Erna sørover og dei to gifta seg i 1948.

Då Leif fekk fast jobb på Opstad igjen, gjorde ekteparet jærbuar av seg for godt.

Etter kvart kom også to ungar til og familien fekk bygd seg hus på Nærbø.

Nedskrivne minne

Leif fortel om hardt arbeid på hustomta og om ekstrajobben han tok som rekneskapsførar for å få alt til å gå rundt. Norke hendingar er vanskelege å tidfesta.

– Eg har så mange dagar å velja blant, ser du, seier den kommande 100-åringen og ler.

På andre sida av eit lite stovebord sit dottera. Når minnet sviktar, er det hjelp å få. I hendene har ho nemleg eit tettskrive hefte med tittelen «Minner fra et langt liv». Forfattaren er Leif. Mykje av det som har blitt vage minner, har blitt festa til papiret for fleire år sidan og kan forteljast vidare på den måten.

Men nye minne og menneske som har komme inn i livet er også viktige for Leif.

– Sjå den skjønnheita.

Leif sporer plutseleg av i alle historiene for mange år sidan med noko nytt – noko frå notida. Han grip ei digital ramme som står med framsida mot han. I ramma smiler eit oldebarn mot ein stolt oldefar.

Dottera har nemleg fem barn og dei siste åra har det komme til saman seks oldebarn til.

I 2005 døydde kona. Då vart det ekstra viktig for Leif å halda på tradisjonane med familien. Fram til han var langt over 90 år, samla han heile familien til pinnekjøtmiddag 2. juledag. Han har også baka på smultringar og levert kaker til ungane.

– Det er ingen som bakar betre sitronkake enn deg, far, smiler dottera.

Har det godt på Ogna

Leif vart verande på Opstad, som etter kvart skifta namn til Åna kretsfengsel og seinare Åna fengsel, heile sitt yrkesaktive liv. Då han gjekk av med pensjon, vart stillinga hans erstatta av tre nye stillingar. Sånn kan det gå når ein har styr på så mangt.

Livet på Jæren vart i det store og det heile godt for familien. Det var turar i naturen, tradisjonar og mykje sykling. Sistnemnde er noko Leif har prioritert dagleg så lenge det har vore mogleg. Heilt fram til han var 98 år hadde Leif to økter på ti minutt kvar på ergometersykkelen sin. Men i fjor var han uheldig å brekte fyrst handa, før han datt og brekte lårhalsen. Det sette treninga på pause.

– Men eg har vore på sykkelen iallfall fire-fem gonger etterpå, seier han og legg til at han har vore heldig og hatt ei god helse.

16. mai i fjor, bytta Leif adresse til Olsvollvegen på Ogna, for å få meir hjelp i kvardagen og i tillegg få bu nærare dottera, som bur på Ogna.

– Eg har det godt her, slår jubilanten fast.

31. august blir Leif Hansen 100 år, om det blir med heimelaga sitronkake er uvisst, men feiring skal det uansett bli – om enn noko korona-tilpassa.